Werk en de mens. Of werkende mens. Vijfendertig jaar. Zo lang werk ik al. Gezaaid in een nest van ondernemen en sociale bewogenheid. Aangeraakt door de jaren zestig, gekneed in de jaren zeventig en tachtig. Hippies, mei ’68, Vietnam, oliecrisis 1 en 2. Veel economische malaise ook. En, in dat klimaat, moeilijkheden om na je studie, als jongere, snel aan de slag te kunnen. De Val van de Muur en bij uitbreiding van de USSR. Het einde van de Koude Oorlog. Internet. Gsm en laptops en smartphones enz.. De neoliberale meritocratie, de consumptiemaatschappij. De nooit aflatende drang naar economische groei. Beurskoersen die stijgen als mensen collectief worden afgedankt. Presteren, presteren, presteren…

Langzaamaan de kentering. Vanuit academische hoek wordt er ook voor andere modellen gepleit. Zelfsturende organisatie, gekantelde organisatie, cyaan… Ondernemers als Ricardo Semler geven de voorzet. De bedrijfswereld als blok volgt nog (steeds) niet. Ook de non-profit doet dat niet voldoende. Taylorisme blijft in essentie een hardnekkig virus. En macht corrumpeert, dat wist Machiavelli al. De gevolgen voor de mens, in arbeidsjargon ook wel het menselijk kapitaal of de human resources genoemd, zijn allesbehalve te onderschatten. Nooit eerder zaten er zoveel mensen thuis. Ziek, opgebrand, leeg, depressief, burn-out. En nooit eerder duurde de afwezigheid van het werk zo lang of was die bij zovelen permanent. De krantenkoppen liegen er niet om :

“Tygo in de psychiatrie : ik kan het niet aanzien”

“Stress op het werk piekt : amper helft werknemers heeft nog werkbare job”

“Het huidig economisch model veroorzaakt burn-out en depressie”

“Recordaantal Vlamingen zegt aan werkstress te lijden”

“Ga ik niet gratis werken, dan verlies ik mijn tegemoetkoming”

De maatschappelijke impact valt moeilijk te becijferen maar is ongetwijfeld gigantisch : bovenop een sterk verouderende bevolking die de financiering van het pensioenstelsel zwaar onder druk zet, komt de sociale zekerheid in steeds nauwere schoentjes door al die zieke mensen. Ziek, niet uit vrije wil, maar tegen wil en dank. En het kan niets anders of de economische gevolgen zullen ook steeds groter worden. Want, ook al staat de werkloosheid op een historisch laag pitje, met steeds meer zieke mensen thuis, wordt de druk op zij die werken steeds hoger. De god van de economische groei duldt immers geen uit-  noch afstel. Presteren, presteren, presteren… Steeds meer stress, steeds meer zieken.

Het zal dus echt anders moeten : ons economisch denken, onze modellen en hoe we met mensen omgaan. Zowel in de bedrijfswereld, als in de non-profit en de overheid. Als individu kan ik de overheid slechts beïnvloeden door mijn politieke stem in te zetten. In de bedrijfswereld en de non-profit daarentegen kan ik mijn professionele stem laten horen en mijn spreekwoordelijke mouwen oprollen en met diegenen die mijn expertise en kijk willen benutten, samenwerken aan de broodnodige verandering. Voor het individu, de mens, kan ik mijn professionele en menselijke stem gebruiken om hem te laten horen hoe het anders kan, waar hij zelf terug wat grip kan krijgen of minstens meer balans.

Ecce homo.